Vida de Hanníbal

44.1 Hannibal quoque uictor in reficiendo exercitu tempus terens spatium uictis dedit ad respirandum. Nam si extemplo finita pugna uictorem exercitum Romam duxisset, procul dubio aut succumbendumsuccumbendam r s  omnino aut extremumsupremum U  subeundum discrimen Romanis erat. 2 Huius postea tarditatis saepe pertesum Hannibalem tradunt, palamque conquestum, quodquid s  consulentibus quieti militum magis eo tempore credidisset, quam Maharbali praefecto equitum, qui subito Romam caput belli petendum censuit, cunctantiquecunctandique U  Poeno illud uulgatum protulisse dicitur: «Vincere scis Hannibal, sed uictoria uti nescis»26Livio XXII, 51.. 3 Verum non omnia (ut Nestor ille apud Homerum inquit)27Homero, Il. I. data sunt hominibus simul. Aliis enim ars uincendi, aliis celeritas conficiendi, quibusdam etiam conseruandi studium defuit. 4 Pyrrhum Epirotarum regem, qui bellum intulit populo Romano, preastantissimum belli ducem fuisse accepimus, hunc tamen memoriae proditum est egregium in acquirendo imperio, in conseruando uero minime aptum fuisse uirum. Sic etiam alia aliis adfuisse, quaedam etiam defuisse bellicis laudibus digna per ueteres historias cognoscere licet.

44.1 Y Hanníbal vençedor dio a los vençidos espaçio para respirar mientra que rehazía el exército y gastava tiempo. Ca, si luego en fin de la pelea aduxera el exército vençedor a Roma, sin dubda, o los romanos del todo descayeran, o incurrieran extremo peligro. 2 Escriven que Hanníbal se arrepentió después muchas vezes d’esta tardança y que públicamente se quexava por aver más querido en aquel tiempo consejar al reposo de su gente que creer a Maharbal, cabdillo de los cavalleros, el qual judgava que súbitamente era de yr a Roma, cabeça de la guerra; y dizen que, viendo cómo Hanníbal se detenía, pronunció aquellas palabras tan divulgadas: «Vençer sabes Hanníbal, mas no sabes usar de la victoria». 3 Y es çierto que, segund dixo aquel Néstor çerca de Homero, no son conçebidas todas las cosas juntamente a los ombres. A los unos falta la arte del vençer, a los otros la presteza del concluyr, y assí mesmo a algunos falleçió el estudio del conservar. [173r,b] 4 Sabemos que Pyrrho, rey de los epirotas, que fizo guerra al pueblo romano, fuesse muy principal capitán de guerra. Pero es puesto en memoria que fue singular varón en aquistar señorío y poco apto en lo conservar. De essa guisa devemos conosçer por las historias antiguas que algunos alcançaron algunas cosas en las guerras dignas de loores y otras les fallecieron.