Vida de Hanníbal

65.1 Quod ubi Campani cognouere desperantes de summa rerum dederunt urbem Romanis. Sic igitur Capua recepta et in Romanorum potestatem redacta, magnum momentum apud omnis Italiae populos magnumque nouarum rerum desiderium fecit. 2 Mouit etiam animos gentium ipse Hannibal hostis, qui multa oppida, quae tueri non poterat, malo consilio diripi uastarique iussit. Nam ut antea saepe uictor plaerisque captiuis sine precio dimissis multorum uoluntates liberali officio deuinxeratofficio sibi deuinxerat  F N P S W . 3 Sic etiam per id tempus inhumana quaedam illius crudelitas causa fuit, ut multae urbes Punici imperii pertesae in Romanorum fidem redirent. Quarum in numero Salapiam fuisse tradunt, quae auctore Blacio principe factionis Romanae prodita consuli Marcello est, et lectissimorum equitum ala quae urbi praesidio erat prope ad internicionem deleta. 4 Haec est urbis, in qua scriptores nonnulli Poenum amore cuiusdam puellae captum fuisse tradunt et inmodicam cupiditatem uiri calumniis prosequuntur. Alii sunt qui huius ducis modestiam efferentes nec primum cum bellum in Italia gessit, nec postea cum in Aphricam rediit aut cubantem coenasse aut plusquam sextario uini indulxisseindulsisse s  dicunt. 5 Quidam etiam reperiuntur qui Hannibali crudelitatem perfidiam aliaque eiusdem generis uitia tribuentes, nullam de pudicitia aut impudicitia hominis mentionem faciunt. Vxorem tantum ei fuisse scribunt Hispani generis ex Castulone non ignobili oppido, cui ob egregiam eorum hominum fidem Carthaginenses indulgebant praecipue et confidebant maxime34Livio XXIV, 41, 6..

65.1 Aquesto quando lo sopieron los capuanos, desesperados de bien negociar las cosas de su estado, dieron la çibdad a los romanos. D’esta manera, avida Capua y reduzida [176v,a] en poder de los romanos, induxo gran momento y gran deseo en todos los pueblos de Ytalia de innovar las cosas. 2 Otrosí movió los ánimos de las gentes el mesmo enemigo Hanníbal, que començó mandar que muchos logares que él no entendía poder sostener y ampararse robassen y derribassen por mal consejo suyo. Porque antes, aviendo vencido muchas vezes, dexava libres a muchos captivos sin rescate y con aquella liberalidad atraxera las voluntades de muchos pueblos. 3 Y assí entonces una su inhumana crueldad fue causa que muchas çibdades enojadas del señorío púnico bolviessen en la de los romanos. En el número de las quales escriven que fue Salapia, que por mano de Blaçio, principal del un vando, se dio al cónsul Marcelo y en ella fue destroýda y quasi rematada con matança una ala de muy escogidos cavalleros que ende estavan en guarniçión. 4 Aquesta es la çibdad en que algunos escriptores dizen que Hanníbal tenía una amiga que mucho le captivava y, por ello, accusan su destemprada cobdiçia. Hay otros que ensalçando la modestia d’este capitán dizen que nin al comienço mientra fizo guerra en Ytalia, nin después que bolvió en África, quiso jamás cenar recostado, nin bevió más de un quartillo de vino. 5 Otros algunos historiadores se fallan que attribuyen a Hanníbal la crueldad y el quebrantamiento de la fe y otros vicios de aquella gente, mas ninguna mençión fazen de castidad o luxuria del tal varón. Solamente dizen que tenía muger legítima natural de Castulón, que es noble logar en España y, por la singular fe de los que en aquella çibdad moravan, tenían con ellos los carthagineses principal amor y confianza.